Xəstəlik vərəqələri elektron qaydada tərtib olunacaq

Nazirlər Kabineti “Xəstəlik vərəqələrinin verilməsi və müalicə-sağlamlıq məqsədləri üçün ödənişlərin təyin edilməsi və verilməsi qaydalarının təsdiqi haqqında” qərarənda dəyişiklik edib.
Qərarın adı dəyişib, “Sığortaolunanlar üçün xəstəlik vərəqələrinin elektron sənəd formasında tərtib edilməsi qaydası haqqında təlimat” olub.
Xəstəlik vərəqələrinin elektron sənəd formasında “Vahid Səhiyyə İnformasiya Sistemi” vasitəsilə Elektron Hökumət İnformasiya Sisteminə ötürülməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi ilə birlikdə zəruri tədbirlər görməlidir.
“Sığortaolunanlar üçün xəstəlik vərəqələri, onları tərtib etmək hüququna malik olan tibb müəssisələrinin həkimləri ( tibb müəssisələrinin həkimləri) tərəfindən elektron sənəd formasında tərtib ediləcək. “Xəstəlik vərəqələri sığortaolunanlar və sığortaedənlər tərəfindən Səhiyyə Nazirliyinin “Vahid Səhiyyə İnformasiya Sistemi” (VSİS) vasitəsilə elektron sənəd formasında, o cümlədən sığortaolunan tərəfindən tibb müəssisəsinə müraciət edildikdə VSİS-dən kağız daşıyıcıda çap olunmuş formada əldə ediləcək.
Bu Qərar 2024-cü il mayın 1-dən qüvvəyə minir.

“Azərişıq” əməkdaşını cərəyan vuraraq öldürdü

“Azərişıq” ASC-nin əməkdaşı bədbəxt hadisə nəticəsində ölüb.
Hadisə Şamaxı rayonu ərazisində baş verib
Belə ki, 1966-cı il təvəllüdlü Dəmirov Arif Həmid oğlunu cərəyan vuraraq öldürüb.
Faktla bağlı araşdırma aparılır.

“Dərman vasitələrinin farmakonəzarət Qaydası”nda dəyişiklik edildi

“Dərman vasitələrinin farmakonəzarət Qaydası”nda dəyişiklik edilib.
Bununla bağlı Baş nazir Əli Əsədov qərar imzalayıb.
Qərara əsasən, Qaydaya bu anlayışlar əlavə edilir:
- dərman vasitəsinin qeydiyyat tarixi - eyni təsiredici maddə və ya eyni təsiredici maddə kombinasiyalı dərman vasitələrində, həmin təsiredici maddə və ya təsiredici maddə kombinasiyalı bir dərman vasitəsinin Avropa İttifaqında () ilk dəfə qeydiyyata alındığı tarix və ya bu tarixi müəyyən etmək mümkün olmadıqda, həmin təsiredici maddə və ya təsiredici maddə kombinasiyalı bir dərman vasitəsinin məlum olan ilk qeydiyyat tarixi;
- dərman vasitəsinin beynəlxalq qeydiyyat tarixi – yuxarıda nəzərdə tutulmuş dərman vasitələri istisna olmaqla hər hansı bir ölkədə dərman vasitəsinin ilk qeydiyyat tarixi;
- məlumat kilid tarixi - dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatında verilən məlumatların toplanmasının bitdiyi tarix.
Həmçinin, sözügedən qaydaya edilən dəyişikliklə farmakonəzarət üzrə məlumat və hesabat sənədləri (RİP, DYTH, FSƏD) artıq türk dilində də təqdim ediləcək.

Elmin qüdrətidir, sənin qüdrətin
( “Nəfəs” klinikasının həkimi Orxan Fərəcliyə ithaf edirəm)

Bakı! – böyük şəhər! Qəhrəman şəhər!
Şadlıq at oynadır burda hər səhər!
Həyatda yaşamaq, deyildir asan,
Dünyanın əşrəfi, varlığı insan,
Loğman da axtarır, özünə həb də,
İnsana məxsusdur sevinc də, qəm də!

Mən səni Bakıda gördüm, tanıdım,
Nə böyük ürəyniz, kamalınız var.
Böyük dahiləri düşündüm tək-tək,
Ən böyük varlıqsız, ən böyük varlıq,
Şair dünyası tək, söz dünyası tək!

Mənalar kəsb edir həyatın, ömrün,
Bir başqa qərardır, sənin də hökmün!
Elmin qüdrətidir, sənin qüdrətin!
O nurlu zəkana baxıb, öyündüm!
Böyükdür, qardaşım, sonsuzdur bəlkə?!
Millətə xidmətin, xalqa xidmətin.

Hippokrat təlimli, zəngin başın var!
Beynində cəvahir, min daş-qaşın var!
Hələ çox cavansan, cavan yaşın var!
Üzündə yaz gülür, qəlbində bahar!

Qoy həkim dostların inciməsinlər,
Ən böyük həkim də, loğman da sənsən!
Səni tək yaranıb, böyük dahilər,
Min hikmət yaradıb, zəngin beyinlər!

Cahanda nə böyük təbiblər olub,
Ölümün əlindən alıb xəstəni!
Kütbeyin, savadsız həkimlər ancaq,
Ölümün əlinə verib xəstəni!

Oturub-durursan gecəbəgündüz,
Hippokrat kəşfinin təlimləriynən!
Bir insan dünyadan köçür görürsüz,
Savadsız həkimin səhvlərindən!

O qədər xəstəyə şəfa veribsən,
Ağlın da dəqiqdir cihazlar kimi!
Ürək də yorulur, beyin də bəzən,
Dünyanı kəşf edən şüurlar kimi!
O qədər xəstəyə şəfa veribsən,
Ağlın da dəqiqdir cihazlar kimi!

Kim deyir insan da, gül kimi solmur?!
Minbir qayğılarla yaşa dolursan!
Bir insan dərdini daşımaq olmur,
Min insan dərdinə şəfa olursan!

Beynin də, qəlbin də, od ürəyin də,
Bütün amalların, hər diləyin də,
İnsana xidmətdir, sənin xidmətin,
Gözlə görünəndir elmin, hikmətin,
Ən böyük sənətdir, sənin sənətin!

Bütün hünərinlə, əməllərinlə,
Beyninlə, qəlbinlə, od ürəyinlə,
O böyük varlığın, saf diləyinlə,
Əməliyyat cihazın kəşflərinlə,
İnsana, xəstəyə xidmət edirsən!

Bəzən saatlarla fikrə gedirsən,
Dörd fəsil keçirir bir anda için,
İnsanı həyatda yaşatmaq üçün!
Deyirsən elmdir, dünyanın varı,
Bu həyat unutmur yaradanları!


Tofiq SALEH,
Bakı, 25 noyabr 2023-cü il.

Azərbaycanda qızılca təhlükəsi azalır? - AÇIQLAMA

Azərbaycanda ötən ilin sonlarından başlayaraq qızılcaya kütləvi yoluxma halları müşahidə edilir. 2023-cü ilin payız mövsümü başlayandan etibarən ölkə ərazisində uşaqlar və böyüklər arasında qızılca xəstəliyinin yayılması davam edir.
Epidemioloji vəziyyətin təhlili xəstəlikdən ağırlaşma hallarının, əsasən, qızılcaya qarşı vaksinasiya olunmayan şəxslərdə müşahidə olunduğunu göstərir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən Azərbaycanda 2022-ci ildə qızılcaya yoluxma sadəcə 1 nəfərdə qeydə alınıbsa, 2023-cü ilin yanvar-noyabr ayları arasında bu say 1493-ə çatıb.
Qızılcaya yoluxan 10-dan artıq uşaq vəfat edib. İctimaiyyət arasında qızılca ilə bağlı narahatlıq yaranıb.
Səhiyyə Nazirliyindən bildirilib ki, Respublika Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzindən verilən məlumata görə hazırda respublika ərazisində istər uşaqlar, istərsə də böyüklər arasında qızılca xəstəliyinin lokal qeydə alınması müşahidə edilir.
"Ölkədə qızılca xəstəliyinə qarşı həm planlı, həm də peyvənddən kənarda qalan uşaqlar və böyük yaşlı əhali arasında müalicə-profilaktika müəssisələri tərəfindən peyvənd işləri davam etdirilir”, - açıqlamada deyilir.
Nazirliyi mütəxəssis-eksperti, infeksionist Təyyar Eyvazov APA-ya bildirib ki, qızılca ilə müvafiq səhiyyə qurumları aktiv mübarizə aparırlar.
"Əksepidemik tədbirlər aktiv həyata keçirilir. Qızılcaya həssas şəxslər 1-40-yaşadək aşkarlanaraq öz müraciətləri əsasında peyvənd olunurlar. Hazırda epidemioloji durumun sabitləşməsi, bəzi bölgələrdə yoluxma hallarının sayının azalmasını müşahidə edirik. Lakin ölkənin iri şəhərlərində xəstələnmə halları lokal olaraq hələ də müşahidə edilir. Ümumiyyətlə, növbəti aylarda vəziyyətin normallaşması proqnozlaşdırılır".

SAĞ OLSUN YAXŞI HƏKİMLƏR

Dünya gəlimli, gedimli dünyadır, kimisi bu gün, kimisi sabah dünyanı tərk edir. Buna baxmayaraq insan dostlarından, doğmalarından ayrılmaq istəmir. Yaşamaq üçun savaşır. Mənə bu yolda mübarizə aparmağı, ölüm-dirim savaşından sağ şıxmağı öyrədən Jalə həkimdən çox şey əxz etdim, Həkim var insanı dava dərmanla sağaldır, həkim də var Jalə həkim kimi sözlə insana məlhəm olur. Mənə əzizim tək doğma olan Jalə həkimə bu günkü gündə çox minnətdaram. Belə həkimlərimiz nə qədər çox olsa, yaşamaq şansımız o qədər çox olar. Sabahımıza inamla yaşayarıq. Belə həkimlər bizim üçün qurur dolu bir nümanədirlər. Yazdığım şeirdə dediyim kimi:
Qoymaz sarala üz gözüm,
Ondan alarıq güc, dözüm,
Tükənməzdir söhbət sözüm-
Bir Mələkdir Jalə həkim.

İstəkləri olmasın kəm,
Gül camallı huri görkəm,
Ürəklərə şəfa, məlhəm,
Bir diləkdir Jalə həkim.
Doğrudan da söz var insanı dağa qaldırar, söz də var dağdan salar. Jalə həkim tək mənə yox bütün xəstələrinə ruhi qida verır. Bu İnsan səmimiyətiylə bütun hər kəsdən seçilir, sezilir, şirin sözləriylə hər bir pasiyentinə həqiqətən də məlhəm olur.
Adına nə qədər yazılsa, deyilsə tərif,
Az olar vallahı sığışmaz dilə.
Bu gün Sabir Qəmli bir cuşa gəlib,
Deyəcək bu qızdan nələri hələ.
Mən Jalə həkim haqda çox söz deyə bilərəm, məsələn onun istedadından, onun mədəniyətindən, insanla davranışından. Ürəyi pilə tək saf, təmiz bir inci olan bu xanıma yalnız və yalnız həyatda xoşbəxtlik arzulayıram və sonda bu şeiri ona ərmağan edirəm. Nə yaxşı ki, Gəncəmizin bu cur istedadlı həkimi var. Allah onu qorusun.!
Tanrı pənahında saxlasın onu,
Geyinib əyninə ağ xalat donu,
Ürəkdən deyirəm inan ki bunu-
Sağ olsun bax bucur yaxşı həkimlər.

Olmaz nə tamahı, nə pis niyyəti,
Xəstəyə varıdı xoş məhəbbəti,
Təmənna güdmədən edər hörməti-
Sağ olsun bax bu cür yaxşı həkimlər.

Ondan yazsaq sığmaz söhbətə sözə,
Daima haqq verib həqiqi düzə,
Heç zaman gəlməsin, nəfisə gözə-
Sağ olsun bax bu cur yaxşı həkimlər.

Sabir Qəmli deyir arzular bitməz,
Jalətək həkimlər dünyada ölməz,
Daima yaşayar, yaşadar bezməz,
Sağ olsun bax bu cür yaxşı həkimlər.!
Dediyim kimi gözəl, səmimi və həqiqətən də tərifə layiq olan bu həkim üçün nə qədər yazılsa azdır. Nə vaxtsa oxuduğum misralar yadıma düşür:

Ömür itirəndə təravətini,
O zaman bildirir öz qiymətini...
Düzmü deyir şair? Doğrudur, ömür həmişə qiymətlidir, ancaq ağrı-acı insanı əldən salanda, hansısa dərdə mübtəla olanda, qocalıq hökmünü verəndə onun gözəlliyi, əvəzsizliyi daha çox özünü büruzə verir. Təbii ki, belə halda hamının üz tutduğu, imdad gözlədiyi yeganə bir ünvan var ki, o da xeyirxah peşə sahibi olan həkimlərdir. Jalə həkim cox istedadlı və çox gözəl həkimdir. Allahdan ona uzun ömür can sağlıği və sonsuz xoşbəxtlik arzu edirəm.!

Sabir QƏMLİ (Quluyev)

[b]Ötən il Azərbaycanda qızılcaya yoluxanların sayı açıqlandı[/b]

Ötən il qeydə alınmış xəstəliklər arasında endokrin sistemin xəstəlikləri, sinir sistemi xəstəlikləri, həzm orqanlarının, qan dövranı sisteminin xəstəlikləri, sidik-cinsiyyət sisteminin xəstəlikləri, göz və gözün əlavə aparatının xəstəlikləri, eləcə də qan, qanyaradıcı orqanların xəstəlikləri üstünlük təşkil edib.
Bu barədə Dövlət Statistika Komitəsindən əldə etdiyi məlumatda bildirilib.
Qeyd olunub ki, uşaqlar yoluxucu xəstəliklərin profilaktikası və qarşısının alınması məqsədilə 11 xəstəliyə qarşı müasir vaksinlərlə peyvənd edilib.
Bunun nəticəsi olaraq ayrı-ayrı yoluxucu xəstəliklərin azalmasına, bəzilərinin isə tam ləğv olunmasına nail olunub.
Belə ki, 2023-cü ilin yanvar-noyabr aylarında 2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ölkədə qarayara ilə (39,1 faiz), ağciyər vərəmi ilə (4,2 faiz), törədicisi müəyyən olmayan kəskin bağırsaq infeksiyaları ilə (0,8 faiz), sifilis ilə (0,4 faiz) xəstələnmə halları azalıb.
Göyöskürək və malyariya xəstəlikləri, kəskin poliomielit, epidemik parotit, tulyaremiya, anadangəlmə məxmərək sindromu, difteriya, yenidoğulmuşlarda tetanus isə ümumiyyətlə qeydə alınmayıb.
Bununla yanaşı, Azərbaycanda son illər yoluxucu xəstəliklərə qarşı aparılan profilaktik tədbirlər nəticəsində qızılca xəstəliyi üzrə sabit epidemioloji vəziyyət müşahidə olunsa da, 2023-cü ilin aprel ayından başlayaraq əhali arasında bu xəstəliyin sporadik yayılma halları qeydə alınıb.
Rəsmi məlumatda qeyd edilib ki, yoluxma əsasən uşaqlar arasında müşahidə olunub. Əgər 2022-ci ildə ölkə ərazisində 1 nəfərdə qızılcaya yoluxma halı qeydə alınmışdısa, 2023-cü ilin yanvar-noyabr aylarında 1493 nəfər bu xəstəliyə yoluxub.

Tovuzda azyaşlı qızılcadan öldü

Tovuzda azyaşlı xəstəxanada ölüb.
Bu barədə APA məlumat yayıb.
Rayonun Qədirli kənd sakini, 2014-cü il təvəllüdlü Y.İ. fevralın 4-də Tovuz rayon mərkəzi xəstəxanasına yerləşdirilib. Azyaşlı bu gün 16 radələrində xəstəxanada dünyasını dəyişib. Onun qızılcadan öldüyü bildirilir.
Faktla bağlı araşdırma aparılır.

Bayrağını sevən millətini də sevər

Aylardır tibb müəssisələrində süründürməçiliyə, qaşqabaqlı tövrlə get gələ salınan birinin qəfildən xoş rəftarla qarşılanması doğrudan doğruya adamı heyrətləndirir. Məni heyrətləndirən 19 Saylı Şəhər Poliklinikasında bir həftədir düyünə düşmüş Dövlət tibb müəssisələrində ixtisaslaşdırılmış tibbi xidmətlərin göstərilməsi üçün Göndəriş Vərəqəsinin bir anda tilsiminin qırılması oldu.
Beləki Elmi Tibbi Bərpa Mərkəzinin sığorta məsləhətçisi bizi səmimiyyətlə, gülərüzlə qarşılayıb müşkülümüzü çözdü. Onun yardımı sayəsində Göndəriş Vərəqəsi təzələnərək sistemə daxil edildi, elə həmin an da təsdiqləndi. İşimiz bitəndən sonra həmin otağa qayıdıb məsləhətçinin ad, soyadını soruşdum. Behbudova Aynur Cavanşir qızı,-dedi. Şəklini çəkməyə icazə istədim. Səbəbini soruşdu. Təşəkkür yazacağımı bildirdim. Nə təşəkkürü deyə, təəccübləndi. “Vətəndaş məmnunluğu təşəkkürü”,- dedim. Mən öz işimi görürəm, vəzifə borcumu yerinə yetirirəm,-dedi. Ona görə də heç bir təmənnam yoxdur.
Hər kəs öz işini belə vicdanla, görmür. Öz vəzifə borcunu sizin kimi ləyaqətlə yerinə yetirmir, deyə fikrimi bildirdim. Aynur xanımın iş yoldaşı, Elmi Təqdiqat Tibbi Bərpa Mərkəzinin “Xəstə xidmətləri” şöbəsində I və II Qarabağ Müharibəsinin iştirakçiları,veteranları, qaziləri və şəhid ailələrinin məsələləri ilə məşqul olan İbrahimova Təranə İslam qızı sözümə sökək verdi. Dedi Aynur, axır ki, sənin də işinə, zəhmətinə bir qiymət verən tapıldı.
Sözün düzü, indiki qarışıq zəmanədə iş yoldaşının uğuruna, xoş halına belə ürəkdən sevinən, canfəşanlıqla onun haqqını tanıdan az-az tapılar. Təranə İbrahimova Aynur Behbudovanın bütün tərcümeyi halını danışdı:
Sumqayıtda yaşamasına baxmayaraq bu uzaq yolu çox həvəslə gedib gəlir. Səhər saat səkkizin yarısında, ən gec gələndə səkkizdə işinin başında olur. Artıq kifayət qədər iş təcrübəsi də var. 1997-ci ildə Şəki Tibb Kollecini bitirib. Elə həmin ildə Sumqayıt şəhər Uşaq xəstəxanasında tibb bacısı kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb. Sonra Mərkəzi Neftcilər Xəstəxanasının Təcili Tibbi Yardım bölməsində əmək fəaliyyətini davam etdirib. 2017-ci ildə İcbari tibbi sığorta Pilot Layihəsi Yevlax Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında Tibb bacıları şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləyib. 2021-ci ildən bəri Elmi Tibbi Tədqiqat Bərpa Mərkəzində sığorta məsləhətçisi vəzifəsində çalışır.
Aynur Behbudovanın ən böyük və ən müqəddəs vəzifəsi ana olmasıdır. O, Vətən Müharibəsində döyüşən iki oğul böyüdüb. Elə taleyini də Birinci Qarabağ Müharibəsinin veteranı Behbudov Elşən Əkbər oğlunun taleyinə bağlaması da Vətən sevgisinin bir əlamətidir. Odur ki, iş masasının üstündə də Azərbaycan bayrağı cilvələnir. Aynur xanım isə bayrağımızı sevgidolu baxışlarıyla oxşayır.
Zənnimcə bayrağını sevən hər bir kəs, millətini də sevər dövlətini də və o dövlətin vətəndaşlarına vicdanla, ləyaqətlə xidmət edər. Aynur Behbudova kimi...
P.S. Süründürməçilər barədə növbəti buraxılışlarımızda
İşinə məsuliyyətlə, vətəndaşlara sayğı ilə yanaşanlara sayğıyla:
Tamxil ZİYƏDDİNOĞLU,
Hərbi Jurnalistlər Birliyinin sədri

Rəşad Mahmudov – insanlıq məlhəmi

Adətən, yubiley yaşları 50-dən qeyd edilir. Amma hər kəs yubiley yaşını qeyd etməyə layiqmi? Geriyə baxanda kimi bu illəri yaşamaq xətrinə başa vurur, kimi də illərə, bir ömrə sığmayan əməllərilə...
Tibb elmləri doktoru, Əməkdar həkim, Milli Məclisin deputatı Rəşad Mahmudov ömrünün yarıməsrlik zirvəsindən geriyə boylananda neçə insan ömrünə sığası uzun bir ömür yolu görür. Tibb aləmində ürək-damar cərrahı olaraq, neçə ilklərə imza atan həkim, cərrah, alim, müəllim, ictimai-siyasi xadim olaraq mənalı, şərəfli, gərəkli ömür yolu...
Ən azyaşlı pasienti – ürək qüsuruyla dünyaya göz açan 5 günlük çağa, ən yaşlı pasienti isə - yaşamaqdan doymayan, həyat eşqi güclü olan 94 yaşlı kişi olubdur. 25 illik həkimlik-cərrahlıq fəaliyyəti müddətində 10 mindən çox ürəyin fəaliyyətini bərpa edib, 20 mindən çox insana müalicə vasitəsilə şəfa verib. Rəşad Mahmudov şəfqətli əllərilə həyata qaytardığı pasientlərinin yəqin ki, çoxunu unudub. Amma yenidən həyat verdiyi pasientin hər biri xilaskarı olan Rəşad Mahmudovu unutmur, ona minnətdarlıqla dualar yağdırırlar. Elə biri mən... Xəstəxanadan çıxandan sonra təşəkkürdolu məktubumda belə yazırdım: “Tarix boyu insan övladı yaranandan xəstəliklər də onunla baş alıb gedir. Xəstəlik qorxulu deyil. Qorxulusu mükəmməl həkimə rast gəlincədir... Ürəyimin ağrılarından xeyli vaxt idi əziyyət çəkirdim. Heç bir dərman ağrılarımı azaltmırdı. Anjoqrafik əməliyyatdan sonra ürək damarlarımın tutulması müəyyən edildi. Əlacı cərrahi əməliyyat idi. Tanıdığım kardioloqlar - tibb elmləri doktoru Rza Səmədov, həkimkar­dioloq Nurəddin Əhədov, qızı – tibb üzrə fəlsəfə doktoru Mədinə xanım ürək-damar cərrahı Rəşad Mahmudovla görüşməyi məsləhət bildilər. Əvvəllər də bir neçə dəfə görüşümüz olmuşdu – tədbirlərdə və s. yerlərdə. Bu dəfə isə pasienti kimi görüşürdüm. Müayinənin cavablarına baxıb, açıq əməliyyatı məsləhət gördü. “Əməliyyat” sözü məni qorxutsa da, çöhrəsindən nur yağan həkimin “insanlıq məlhəmi”ndən sanki elə həmin anda şəfa tapıb sağaldım və əməliyyata razılıq verdim.
Əməliyyatım növbəti həftə baş tutdu. Həkimin dediyinə görə, mənimki çox ağır əməliyyat olsa da, uğurla başa çatmışdı. Rəşad Mahmudov məni gözləyənlərə bu xəbəri sevinclə bildirmişdi.
Reanimasiyadan palataya köçürüldüm. Cərrahım məni müayinəyə gələndə üzündə xüsusi məmnunluq var idi. Eyni diqqəti palata yoldaşım, başqa cərrah tərəfindən əməliyyat olunmuş Lalə Əzimovaya da göstərdi.
Xilaskarım Rəşad Mahmudov başda olmaqla, Mərkəzi Gömrük Hospitalının baş həkimi Bəxtiyar Musayevdən tutmuş, texniki işçilərə qədər hamıdan diqqət və qayğı gördüm, razı qaldım.
Əməliyyat xərclərinin icbari tibbi sığorta hesabına yerinə yetirildiyinə görə, dövlətimizə minnətdarlığımı bildirirəm. Məni yenidən həyata qaytaran Rəşad Mahmudova və onun komandasına ömrüm boyu minnətdaram.
Xilaskarlarıma sağlam canla sağlamlığımızın keşiyində durmalarını arzulayıram”.
Sevimli loğmanımızla yubiley ərəfəsində bircə dəfə görüşmək imkanımız oldu. Əməliyyatlar, müayinələr, tədbirlər, görüşlər, bir sözlə başdan aşan qayğılar çox mətləblərə aydınlıq gətirməyə imkan vermədi. Fəqət bu gün də xatirəsini ən doğması kimi əziz tutduğu professor Fəxrəddin Cavadov barədə xatirələrini oxucularımızla bölüşməsini xahiş etdim. O, unudulmaz simanı yanğı ilə yad etdi: “Türkiyədəki tibb və uzmanlıq təhsilimi bitirdikdən sonra Azərbaycana gəldim. Fərqli xəstəxanalarda müxtəlif baş həkimlərlə işləməli oldum. Hər biri seçilmişlərdən idi. Fəqət tibb elmləri doktoru, professor Fəxrəddin Cavadov alim olaraq, rəhbər olaraq, ən başlıcası insan olaraq Allah-təalanın mənə hədiyyəsi, böyük neməti idi.
İlk tanışlıqdan yaranan dostluğumuz, birgə olduğumuz 4 ilə yaxın bir müddətdə qarşılıqlı olaraq dilə gətirilməsi mümkün olmayan ata-övlad münasibətlərinin dərin bağlarına gedib çıxacaq qədər yaxınlaşdıq. Fəqət belə bağlılığın tez qırılması bu gün də məni sarsıdır. Kaş ki... Kaş ki, bu “kaşkilər” olmayaydı. Fəxrəddin Cavadovun varlığı Azərbaycan səhiyyəsi üçün çox böyük qazanc olduğu kimi, yoxluğu da çox böyük, ağır itki oldu. 14 illik ayrılığa baxmayaraq, təkcə doğum, anım günlərində deyil, adi günlərində də məzarına baş çəkir, onunla yenə də söhbətləşirəm.
Həyatda olmayanda da bunca sevilmək nə gözəlmiş!..
Cənab Prezident İlham Əliyev DNŞ-nin bütün təşkilati işlərini Fəxrəddin Cavadova həvalə etmişdi. İnsanların rifahı naminə Azərbaycan səhiyyəsinin inkişafı naminə atılan yeni addımlar - Lənkəranda Diaqnostika Mərkəzinin və daha sonra 10 yerdə belə mərkəzlərin açılması, onların tikintisindən tutmuş kadr potensialına kimi bütün məsələlər Fəxrəddin müəllimin nəzarətində idi. Bizi də bir komanda olaraq arxasınca aparırdı. Arzuları çox idi. Həyatdan qəfil getməsi çox planlarını yarımçıq qoydu...
Nə etməli... Deyirlər, Ulu Tanrı məhz sevdiklərini öz dərgahına tez qovuşdurur ki, insanlar həmin şəxs üçün daim yanıb-yaxılsınlar.
Alın yazısı da var, ömür qisməti də... Bəzən ömür qismətini tezləşdirən amillər də... Bəzən biz həkimlər doğru əvəzinə səhvlər də edirik. Fəxrəddin müəllim Azərbaycanda bugünkü sistem qurulmamışdan qabaq Almaniyada anjoqrafiya olunmuşdu. Əməliyyat əvəzinə ürəyinə stend qoydurmuşdu.
Təəssüf ki, Fəxrəddin müəllimin ölümlə çarpışdığı günlərdə Bakıda deyildim. Ürəyi dayanandan 5 saat sonra Avropadan qayıtdım. Komanda olaraq dünyünın bütün güclərini bura yığdıq. Azərbaycan tarixində ilk dəfə olaraq süni ürək aparatı Fəxrəddin Cavadova taxıldı. Əl çəkmirdik. Sonda ürəyi bərpa etsək də, məlum oldu ki, beyni oksigensizlikdən zədə alıb. Beyin ölümü də artıq son demək idi. Odur ki, aparatın söndürülməsi qərarı verildi. Azərbaycanda ürək-damar cərrahiyəsi sahəsində inqilabi dəyişikliklər heç biri köməyinə çatmadı.
Fəxrəddin müəllimlə bağlı bir məqamı da heç vaxt unuda bilmirəm. Ruhu şad olsun deyə, onu da xatırlamaq istəyirəm. Birgə çalışdığımız ilk aylar idi. Doğulduğum diyara getmək istədiyini bildirdi. Vaxt ayırıb getdik. İlk öncə atamın məzarına baş çəkdik, sonra oxuduğum məktəbə. Qış ayları idi. Məktəbdə istilik sistemi olmadığından şagirdlər paltoyla oturmuşdular. Nəsə bu vəziyyəti yaxşı qəbul etmədi. Məktəbin rəhbərliyilə görüşdü. Söylədi ki, buranın istilik sistemi bir aya düzəlməsə, mənim yüksək dəyər verdiyim, Tanrının xalqımıza hədiyyəsi olan Rəşad Mahmudov (Fəxrəddin müəllimin ifadələrini olduğu kimi deyirəm - R.M.) gözümdə həmin şəxs olmayacaq və direktora qətiyyətlə çatdırdı ki, əgər Rəşad Mahmudov işi yubatsa, mənə müraciət edə bilərsiniz. Bu da telefon nömrəm. Elə bu gündən ustaları çağıra bilərsiniz...
Fəxrəddin müəllimin süni tənəffüs aparatı ilə yaşadığı hər tərəfə yayılmışdı. Onu tanıyanların hamısının əlləri göydə idi. Bizim məktəbin nəinki müəllim, şagird kollektivinin, hətta valideynlərinin də bütövlükdə bütün Astara camaatının əlləri ümidlə Allaha sarı uzanmışdı. Professorun həyat mübarizəsi savaşında qalib gəlməsi üçün Allahdan kömək diləyirdilər. Doğulub boya-başa çatdığı Buzovnada da, Azərbaycanın digər yerlərində də eləcə... Təəssüf ki, Yaradan sevimli bəndəsini öz dərgahına apardı.”
Youtubenin yaddaşında Rəşad Mahmudovla bağlı xeyli videogörüntü var ki, bölgələrdə əməliyyatlardan sonra lentə alınaraq əbədiləşdirilib. Lənkəran Diaqnostika Mərkəzinin açılışından sonra 2006-cı ildə Heydər Əliyev Fondunun təşkilatçılığı ilə ilk xeyriyyə aksiyaları keçirilib. Bu aksiyalar bir qədər sonra Qəbələdə, Qubada, Gəncədə, Şamaxıda, Naxçıvanda və digər yerlərdə də baş tutub. Heydər Əliyev Fondunun və Dövlət Neft Şirkətinin təşkilatçılığı ilə baş tutan əməliyyatların demək olar ki, hamısı uğurla nəticələnib.
Bölgələrdə ilk dəfə açıq ürək əməliyyatları, ürək əməliyyatıyla birgə qaraciyər transplantasiyası aparılıb. Kovidli xəstələrə süni ürək köçürülməsi baş tutub. “Uşaq ürəkləri Qarabağda döyünür” - cəbhə bölgələrində keçirilən aksiyanı həkimlər belə adlandırırlar. Füzuli rayonunda 1-10 yaş arası uşaqların ürək qüsurları aradan qaldırılır. Həkimlər cəbhə bölgəsindəki yaşlı sakinlərin də ürək qüsurlarını aradan qaldırmağa nail olurlar.
Astarada Mərkəzi Gömrük Hospitalının təcrübəli həkimlərinin istəyilə xeyriy¬yə aksiyası keçirilib. 3 gün müddətində 500 nəfərə yaxın insan EKQ, EXO, dopler və s. müayinədən keçib.
Hər əməliyyatdan sonra Rəşad Mahmudov müsahibə verir - savaşdan zəfərlə çıxmış qəhrəman kimi. Ürəyinin nuru çöhrəsində də əksini tapıb, səsində də bir məmnunluq duyulur: “Gərgin bir mübarizəyə başladıq. Şükür Allaha ki, gözəl keçdi. I Qarabağ müharibəsinin qazisi, Xocalı soyqırımının canlı şahidi və o qanlı mübarizə iştirakçısına ağır COVİD xəstəliyi keçirməsinə baxmayaraq, süni ürək cihazının köçürülməsinə nail olduq.
Bu xəstəmizin timsalında bir daha göstəririk ki, Azərbaycan səhiyyəsi bu gün də, gələcəkdə də artan daha güclü imkanları ilə hər zaman hər bir müharibə iştirakçısının, qazisinin, əsgərinin, bir sözlə, hər bir vətəndaşımızın arxasında olacaq, onların sağlamlıqlarının qorunmasına kömək edəcəkdir”.

* * *
Yazını tamamladığım ərəfədə sosial şəbəkələrdə bir videogöruntü yayımlandı. Rəşad Mahmudov Özbəkistanda keçirdiyi əməliyyatın sevincini hamımızla bölüşür. Uğurlu əməliyyatının sevinci səsində də əks-səda verir: “Hamınızı qardaş Özbəkistan Respublikasının Namanqan şəhərindən salamlayıram. Bu gün çox dəyərli dostlarımla iki həftəlik körpədə ortaq ürək əməliyyatı keçirdik. Qızda anadangəlmə üç ürək qüsuru və digər çatışmazlıqlar da vardı. Hər şey uğurla başa çatdı. Mən düşünürəm ki, bu əməliyyat sadəcə bir uşağın həyatının xilası deyil, Qarabağ savaşında zəfər qazanan Azərbaycana Özbəkistan Respublikasının göstərdiyi qardaşlıq münasibətinə bir vətən oğlu kimi mənim minnətdarlığımın təcəssümüdür.
Minlərcə azərbaycanlının təhsil almasına kömək məqsədilə Qarabağda ilk məktəbin açılması və hər iki ölkənin Prezidentinin bu açılışda iştirakına qarşılıq olaraq Azərbaycan-Özbəkistan Tibb günlərində kiçik də olsa, töhfə vermək istədik.
Körpə qızın kiçik ürəyində əməliyyatımızla iki xalq arasındakı körpünü daha da möhkəmləndirməkdir məqsədimiz.
Xalqlarımız var olsun!
Qardaşlığımız var olsun!”
Biz də deyirik:
“Rəşadların var olsun, Vətən!
Rəşadların var olsun, Dünya!”
***
Yarım əsrdə, daha doğrusu, 25 illik fəaliyyəti dövründə gördüyü işlərin lap cüzi hissəsini gələcək nəsillər üçün qələmə aldım. Həm yubiley vaxtı yaxınlaşır, həm də təvazökarlıq edib haqqında yazılmasını istəmirdi. Əməlləri təkcə həyata qaytardığı insanların deyil, tarixin yaddaşında da əbədiləşəcək. Gələcəyin içərisində ömrünün ikinci 50 illiyində də, inşallah üçüncü 50 illiyində də dünənin işığı parlayacaq.
Rəşad Mahmudov elmini, zəkasını, enerjisini bəxşiş elədiyi nəinki vətən övladlarının, dünyanın müxtəlif ölkələrində həyata qaytarıb ömür verdiyi insan¬ların dualarında da yaşayacaq. Çünki təkcə Azərbaycana yox, bütün dünyaya gərək olan həkimdir. Yüksək ziyalı mədəniyyəti, yanğılı vətəndaşlıq qətiyyətli, düzgün dövlətçilik mövqeyi təkcə Azərbaycanla məhdudlaşmır. Etiraf edirəm ki, qələmə sığmayan, dilə gəlməyən əməllərini bütün aydınlığı ilə göstərə bilmədim. Qiymətli oğul, dəyərli ziyalı barədə ürəyim istəyən yazı yazmaq çətinliyi qarşısında qaldım. İnanıram ki, nə vaxtsa yazacağam. Axı yazılan söz yadigardır!.. Təki sağlıq olsun.

Sevda Əlibəyli
SÖZARDI:
Tanınmış simaların ailə həyatı oxucular üçün maraqlı olur. Bu mənada görü¬şümüz zamanı Rəşad müəllimdən ailəsi barədə də məlumat əldə etdim.
Ömür-gün yoldaşı Aylin xanım türk qızıdır. Bu sevgidən 3 övlad dünyaya gəlib.
Biz də bu cütlüyə xoşbəxtlik arzulayıb, övladlarının toylarını görməklə nəvə-nəticə sahibi olmalarını arzulayırıq.