YAZIÇI VƏ ŞAİRLƏR CƏMİYYƏTİN HƏKİMLƏRİDİR
Müsahibimiz Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini, "Dostluq" ordenli şair, yazıçı dramaturq və tərcüməçi Farida Afruzdur.

-İndiki dövrdə özbək yaradıcılarının əsas problemləri və çatışmazlıqları nədir?
- Bu, çox geniş sualdır. Ümumiləşdirmək çətindir, çünki bu gün yaradıcıları təhdid edən, onların yaradıcılığına mane olan böyük təhlükələr yoxdur! Yaradıcı ürəyi alovlanan şəxslər üçün demək olar ki, hər cür şərait var. Özbəkistan Yazıçılar Birliyi yaradıcılar üçün sərbəst yaradıcılıq üçün əlverişli şərait yaradıb. Qətiyyətlə deyə bilərəm ki, "Dörmon" yaradıcılıq evi buna misaldır; burada gecə-gündüz, münasib qiymətlərlə, rahat şəraitdə yaradıcılar üçün təmiz və rahat otaqlar mövcuddur və yüksək səviyyəli xidmət göstərilir. Qonşu Qazaxıstan və Tacikistandan gələn yaradıcıların sözlərinə qulaq asanda, onların yalnız Özbəkistanda belə şəraitin olduğunu eşidib sevindiklərini görmüşəm.
Qazax və Tacik yaradıcı dostlarımız:

"Bizdə də belə yaradıcılıq evləri olsaydı,"- deyə bizə həqiqətən heyran qaldıqlarını çox görmüşəm. Bundan əlavə, 2022-ci ildə Parkent rayonunun gözəl "Zarkent" kəndində tikilərək istifadəyə verilmiş "Parkent" yaradıcılıq evi və "Çorvoq" dağlarındakı böyük ədəbiyyatşünas Ozod Şarafuddinov adına "Çorvoq" yaradıcılıq evləri kimi yerlər də yaradıcıları ilhamlandırmaq üçün çox yaxşı şəraitdir. Problemlər və çatışmazlıqlar məsələsinə gəlincə, bu, hər kəsin şəxsi vəziyyətindən asılıdır. Çünki xalq deyir: "Axtaran tapar," yəni əgər yaradıcı həqiqətən yaradıcıq istəyirsə, hər şəraitdə yaratmaq imkanını tapar. Problemlərə və çatışmazlıqlara baxmayaraq, qələmini səbir və istəklə işlədərək, ruhunu alovlandıraraq yaradıcılıq etməyə davam edər.
Bu gün ölkə rəhbərliyinin yaradıcılığa, mənəviyyat, incəsənət və mədəniyyətə göstərdiyi diqqət həqiqətən heyrətamizdir.
-Bu gün ən ağrılı nöqtələr nədir, sizcə?...
-İndiki dövr yaradıcıları-yazıçı və şairlər, ümumiyyətlə ruhani dünyada yaşayan insanlar üçün ən ağrılı, ən sarsıdıcı nöqtə dəyərlərin çökməsidir. Uzun əsrlər boyu insanlığı mənəvi işıqlandıran yaxşılıq, ruhani köklər, müqəddəs duyğular bu günkü qlobal informasiya axını və istehlakçılıq təzyiqi altında yavaş-yavaş unudulur. "İnsanın könlü, əgər mənəviyyatdan kəsilərsə, qurumuş bədənə bənzəyir; xarici gözəllik olsa da, daxili həyat söndürülür." Bu gün biz məhz belə vəziyyəti görürük.
İnsan müasirlik maskası altında özünü zəngin sayır, amma ruhən kasıbdır. İnformasiya çoxdur, amma anlayış yetərsizdir.
Azadlıq var, amma mənəvi yük ağırdır.
Xarici dünya gözəldir, amma daxili dünya boşdur.
Şairin qəlbi bu prosesə laqeyd qala bilməz- o sözlə ağrını ifadə edir, tonla qəlbi oyandırır, fikir ilə ruhu xəbərdar edir.
Yazıçı və şair — bu zamana ruhi həkim, ağrılı dövrə sözlə dərman vuran müqəddəs şəxslərdir.
Onlar unudulan dəyərləri xatırladır, mənəviyyatı yüksəldir, nur istəyən qəlblərə işıq saçırlar.
Beləliklə, yaradıcılar həmişə ruhən ayıq olmalıdır.
-Bu günkü özbək ədəbiyyatında dünya ədəbiyyatı səviyyəsində əsərlər yaradılırmı?
- Özbək ədəbiyyatı- qədim və fasiləsiz inkişaf edən mənəvi zənginlik mənbəyidir. Onun kökləri "Örxun-Enəsay" yazılı abidələrinə gedib çıxır. Bu mənbələr yalnız türk xalqları üçün deyil, bütün insanlıq mənəviyyatı üçün böyük önəm daşıyır.
Özbək ədəbiyyatı əsrlər boyunca İslam mədəniyyəti, Turan sivilizasiyası və yerli xalqın şifahi ədəbiyyatı ilə bağlı olaraq formalaşıb və təkmilləşib. Bu gün də bu ədəbiyyat canlıdır: milli ruh, tarixi yaddaş və müasir dünya görüşü ilə birləşərək gözəl şeirlər, hikmətli əsərlər yaradılır. Onlar dünya ədəbiyyatı səviyyəsində öz yerini tapır.
Müasir özbək yazıçı və şairləri yalnız keçmiş mirasa söykənmir, onu tənqidi şəkildə təhlil edir və yeni bədii ton və üslublarla zənginləşdirirlər. Bu ədəbiyyatımızın davamlı inkişaf potensialını göstərir.
— Əvvəllər şair və yazıçıların çap olunmuş kitabları müzakirə olunub, təhlil edilirdi, səhvlər açılırdı, uğurlar tanınırdı.
Məncə ədəbi tənqid zəifləyib...
— Hazırda mən Özbəkistan Yazıçılar Birliyində yaradıcı və təşkilati fəaliyyətimdə əsas diqqəti ədəbi tənqidi canlandırmağa, nüfuzunu bərpa etməyə və müasir ədəbi prosesdə təsir gücünü artırmağa yönəldirəm. Bu istiqamətdə ilham mənbəyim və yol göstərənim 1980-ci illərin ədəbi mühiti, həmin dövrün tənqidi düşüncə və əhvalıdır. Çünki o illərin ədəbi tənqidi təkcə yaradıcıları yüksək səviyyədə qiymətləndirmirdi, həm də milli ədəbiyyatın inkişafında böyük rol oynayırdı.
Bu sahədə tanınmış sahə mütəxəssisləri, akademik səviyyəli ədəbiyyatşünas alimlər, ustadlar və ədəbiyyata biganə olmayan gənc yaradıcılarla aktiv dialoq və əməkdaşlıq aparırıq.
Onlardan alınan fikirlər, praktik təkliflər və uzunmüddətli planlar bizə yalnız istiqamət deyil, həm də mənəvi dəstək, elmi və bədii əsas verir. Fikirlər müxtəlifdir: bəziləri tənqidə akademik əsasların möhkəmləndirilməsini, bəziləri yeni media vasitələri ilə müasir təhlil formalarının yaradılmasını təklif edir. Digərləri isə ədəbi tənqidi yalnız yaradıcıya deyil, həm də cəmiyyətə təsir edən mənəvi vasitəyə çevirmək zərurətini vurğulayır. Bu müxtəlif fikir və mülahizələr əsasında biz ədəbi tənqidin canlı qüdrətini bərpa etməyə, onu oxucu və yaradıcı arasında canlı dialoq vasitəsinə çevirməyə çalışırıq. Bu prosesdə tənqid yalnız ədəbi deyil, fəlsəfi, ruhani, mədəni və sosial ölçülərini də nəzərə alaraq onun elmi əsaslarını gücləndirmək, qiymətləndirmə meyarlarını yenidən gözdən keçirmək, həmçinin gənc tənqidçiləri yetişdirmək və elmi əsaslarla dəstəkləməyə xüsusi diqqət ayırırıq.
-Dramaturgiya digər janrlardan nə ilə fərqlənir?
-Dramaturgiya mənim qəlbimin təsviridir. Dramaturgiya səhnə dili vasitəsilə insan ruhunu, cəmiyyətin dərdlərini, qəlb ağrılarını dərin ifadə etmə sənətidir. Bu, insan duyğularının ən incə tellərinə toxunur, sözü hərəkətə, fikri səhnə ifadəsinə çevirir.
Qeyd etmək istəyirəm ki, “Oloy malıkəsi Qurbancan dodxon” kimi tarixi-sosial məzmunlu əsəri mən dramadan başqa heç bir janrda tam ifadə edə bilməzdim.
Bu obraz səhnənin nəfəsini, həyati hərəkət və mübarizəni, cəsarət və fədakarlığı tələb edirdi. Onun daxili dramı, xarici mübarizəsi və xalq dərdi ilə yaşaması ancaq dram vasitəsilə həqiqi qüvvəyə malik olur.
Dramaturgiya mənim üçün təkcə yaradıcılıq istiqaməti deyil-fikrin hərəkətə, duyğunun təsirə çevrilmə prosesidir. Bu mənə insan qəlbinə təsir etmək, keçmişlə bu günü körpüləmək, milli tarix və ruhu müasir nəfəs ilə ahəngləşdirmək imkanı verdi. Drama vasitəsilə mən həyatın ağrısını da, ümidini də, insan dəyərini də daha dərindən hiss etməyə başladım.
-Tərcüməçi kimi müxtəlif ədəbiyyatların qarşılıqlı əlaqəsi və təsiri barədə fikriniz nədir? Hansı əsərləri oxucuya çatdırmaq lazımdır?
- Tərcümə xalqları xalqlara, dilləri dillərə bağlayan qızıl körpüdür.
Bu körpünün möhkəmliyi və davamlılığı daim diqqət və qayğı tələb edir. Daim yeni-yeni tərcümələrlə zənginləşdirmək vacibdir. Ona görə də qardaş xalqların milli və ümumbəşəri ruhda olan əsərlərini keyfiyyətli, bədii və elmi cəhətdən tam tərcümə edib, onları özbək oxucusuna çatdırmaq təkcə mədəni vəzifə deyil, həm də beynəlxalq dostluq və həmrəyliyə xidmət edən şərəfli missiyadır.
-Şair və nəsrçi kimi nələrdən ilham alırsınız, təsirlənirsiniz?
- İlhamımı həmişə varlığın saf nəfəsindən, təbiətin misilsiz gözəlliklərindən almışam. Qəlbimdəkı hər duyğu, fikir və obraz təbiət mənzərələri ilə söhbətdən, həyatın səmimi notlarını dinləməkdən doğulub.
Təbiət mənim üçün gözəllik, heyranlıq və ilham mənbəyidir.
Şeirlərimdə də təbiətin nəfəsi, varlığın gözəlliyi ilə insanın daxili aləmini, hisslərini ifadə etməyə çalışmışam.
İlham mənbəyim həyatın özüdür, onun saflığı və sadəliyidir.
-Gündəlik həyat və yazı vaxtı arasında necə tarazlıq saxlayırsınız?
- Həmişə gündəlik, məişət qayğılarımdan yaradıcılığı, yazmaq arzusunu üstün tutmuşam. Lakin anayam, qadınam, ailəm və onun iç mühitinin bütövlüyünü qorumağa məsul olduğum üçün hər ikisinə bərabər vaxt ayırmışam.
Allahın köməyi ilə bu zəhmətimin bəhrəsi böyükdür -əmin-aman ailəm, uşaqlarım, nəvələrim var ki, ruhuma rahatlıq verir, sağlam və gözəl həyat yaşayırlar.
Yaradıcı işlərimə gəldikdə, nələrə nail olduğumu və ya yazdıqlarımın səviyyəsini mən yox, mütəxəssislər qiymətləndirməlidir; özüm haqqında bu barədə analiz aparmaq çətindir.
-Müasir ədəbiyyatın köhnə ənənələrdən fərqi nədir?

Gənc nəslə münasibətiniz necədir?
- Müasirlik adından da göründüyü kimi yenilikdir.
Fərqi məhz bu yenilikdədir! Gənc nəsil ruhu və yaradıcılığına münasibətimə gəldikdə, hazırda gənclərlə işlədiyim üçün qeyd etmək istəyirəm ki, gənclərdəki minnatsızlıq halı mənə uyğun deyil, çoxunun yaradıcılığındakı narazılıq, fasiləsiz narazılıq əhval-ruhiyyəsi yaxşı hal deyil.
Ömrünün çoxunu yaşamış, dünyanın yüksəliş və enişlərini görmüş, həyatın isti-soyuq günlərini ürəyindən keçirmiş böyük bir nəsil nümayəndəsi kimi gəncləri izləyərkən bu minnatsızlıq ruhunun onlar üçün təhlükəli olduğunu düşünürəm.
-Obrazların daxili dünyasına daxil olmaq üçün hansı metodlardan istifadə edirsiniz? Şəxsi araşdırmalarınız necə təsir edir?
— Yaradıcılıq prosesi həqiqətən, daim hərəkətdə olan, canlı bir orqanizm kimi içimizdə yaşayır; yaradıcı ağladıqda ruhu da ağlayır, güləndə gülüşün, ağrıyanda ağrısını çəkir, sevindikdə sevinir.
Obrazların daxili dünyasına gəlincə, hər yaradıcı dünyaya öz yaradıcılıq pəncərəsindən baxır və əlbəttə orada əks olunanları təsvir edir.

Söhbətləşdi:
Cahangir NAMAZOV,
“Butov Azərbaycan” qəzetinin Özbəkistan üzrə təmsilçisi.
Azərbaycan Jurnalistlar Birliyinin üzvü.

QHT könüllüləri ailələrə yardım edib

Azyaşlıların müdafiəsi, böyüklərin diqqət və qayğısı ilə əhatə olunması yalnız dövlət qurumlarının deyil, həm də vətəndaş cəmiyyəti təmsilçilərinin başlıca vəzifələrindən biridir. Uşaqların dəyərlər sisteminin yaranmasında, dünyagörüşünün təməlinin qoyulmasında, sosiallaşmasında, insana, vətənə, tarixə və mədəni irslərə münasibətinin formalaşmasında ailə mühitinin ciddi rolu var. Məhz bu səbəbdən uşaqların düzgün inkişafında valideynlər öz məsuliyyətlərini dərk etməli, onların cəmiyyət üçün sağlam, yararlı, təhsilli böyüməsində hər zaman örnək olmalıdırlar. Gələcəyimiz olan uşaqların nümunəvi vətəndaş kimi yetişməsi hər birimizin qarşısında duracaq mühüm şərtlərdən biridir. Təəssüf hissi ilə qeyd edək ki, bu gün ətrafımızda müxtəlif xəstəliklərdən əziyyət çəkən, övladlarına arzuladığı münasibəti göstərə bilməyən ailələr də az deyil. Onlara daim diqqət və qayğı, mənəvi və maddi dəstək göstərilməsi hər birimizin borcudur.
“Uşaqların Gələcəyi Naminə” İctimai Birliyi bu sahədə öz ənənələrinə sadiq qalaraq, təşkilatın sədr müavini, “Sosial İnteqrasiya Departamentinin” rəhbəri Zeynəb Dilbazinin təşkilatçılığı ilə İslam dünyasının ən müqəddəs bayramlarından biri olan “Qurban Bayramı”münasibətilə Yasamal, Xəzər və Binəqədi rayonlarının ərazisində yaşayan sosial həssas qrupa aid bir neçə ailəyə qurban əti paylanılıb.
“Uşaqların Gələcəyi Naminə” İctimai Birliyin sədri Könül Quliyeva AVRASİYA.NET saytına açıqlamasında bildirib ki, qurban əti QHT könüllüləri tərəfindən aztəminatlı və xüsusi qayğıya ehtiyacı olan ailələrə çatdırılıb.
“Uşaqların Gələcəyi Naminə” İctimai Birliyinin bütün kollektivi hər il bu kimi xeyirxah niyyətlərini gerçəkləşdirən savab əməl sahibi Zeynəb Dilbaziyə minnətdarlıq edir və onunla əməkdaşlıqdan zövq aldığını bildirir.

Pensiya alanlara şad xəbər

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində Dövlət Sosial Müdafiə Fondu iyunun 5-də Bakı və Sumqayıt şəhərləri, eləcə də Abşeron rayonu üzrə bu ayın pensiyalarının qrafikdən əvvəl ödənilməsini nəzərdə tutub.
Bu barədə fond məlumat yayıb.
Qeyd olunub ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən də muxtar respublika üzrə bu ayın pensiya ödənişinin vaxtından əvvəl həyata keçirilməsi planlaşdırılır.
Qeyd edək ki, güzəştli şərtlərlə pensiya hüququna malik şəxslərin pensiyaları bu ay da qrafik üzrə ödəniləcək.

Pensiyaçılara ŞAD XƏBƏR

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyindəki Dövlət Sosial Müdafiə Fondu respublika üzrə pensiya ödənişini yekunlaşdırıb.
Bu barədə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən məlumat verilib.
Mayın 8-də Bakı və Sumqayıt şəhərləri, Abşeron rayonu, bu gün isə ölkəmizin bölgələri üzrə may ayının pensiyaları, habelə güzəştli şərtlərlə təyin edilmiş pensiyalar ödənilib.

Xocalıya növbəti köç

Mayın 22-də Xocalının Ballıca kəndinə və Xocalı şəhərinə növbəti köç oldu. Bu gün daha 34 nəfərin Xocalı həsrəti sona çatdı. Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən verilən məlumata görə, Xocalı şəhəri və Ballıca kəndinə köçən ailələrə mənzillərin açarları təqdim olunub. Öz doğma evinə qayıdan keçmiş məcburi köçkünlər qarşısında çıxış edən Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin icraçı direktorunun müavini Mahmud Əfəndiyev bildirib ki, bərpa edilən evlərdə məskunlaşan ailələrin məşğulluq məsələləri daim diqqətdə saxlanılır. Dövlət orqanları və özəl sektor tərəfindən işlə təminat həyata keçirilir. Kənd elektrik enerjisi, qaz, içməli su və yüksək sürətli internet xətti ilə təmin edilib. İllərlə həsrətini çəkdiyimiz, ürəyimizdə yaşatdığımız Xocalı bu gün yenidən dirçəlir deyən M.Əfəndiyev bildirib ki, bu təkçə bir köç deyil, bu, qələbənin səbirlə gözlənən zəfərin, evə qayıdışın simvoludur:Sizə elinizdə, evinizdə xoşbəxt, firavan həyat sürməyi arzulayırıq. Hər zaman da yanınızdayıq. Xatırladaq ki, bununla da ümumilikdə Xocalı şəhərinə 346 nəfərdən ibarət 86 ailə, Xocalının Ballıca kəndinə isə 180 ailə - yəni 840 nəfər köç edib.

Xocalı və Ağdərəyə 2073 nəfər qayıdıb
Bugünədək Xocalı şəhərinə 341 nəfərdən ibarət 85 ailə, Xocalının Ballıca kəndinə isə 172 ailə- yəni 811 nəfər köç edib. Ümumilikdə Xocalıda 1152 nəfər məskunlaşıb. Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən verilən məlumata görə, təkcə Xocalıya deyil, Ağdərəyə də köç davam edir. Ağdərə rayonunun Həsənriz kəndinə 70 ailə - 238 nəfər, Suqovuşan kəndinə 180 ailə - 592 nəfər, Talış kəndinə isə 91 nəfərdən ibarət 20 ailə köçürülüb. Ümumilikdə hazırda Ağdərənin kəndlərində 921 nəfər məskunlaşıb. Bu proses isə mərhələli şəkildə davam edir. Geri qayıdan əhalinin dayanıqlı məşğulluğunun və sosial müdafiəsinin təmin edilməsi isə əsas istiqamətlərdən biri olaraq qalır.

"Babamın papağı, nənəmin kəlağayısı" kitabının təqdimatı keçirilib

Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə Gəncliyə Yardım Fondunda milli mənəvi dəyərlərimizdən bəhs edən, "Elm və təhsil" nəşriyyatında yenicə işıq üzü görmüş "Babamın papağı, nənəmin kəlağayısı" kitabının təqdimatı və milli üslubda qədimi, həm də müasir baş geyimləri və örtüklərinin sərgisi keçirildi.
Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisinin sədri, Kəlağayı Ev Muzeyinin direktoru Güllü Eldar Tomarlı tədbir iştirakçılarını salamladı, milli mənəvi dəyərlərimizən bəhs edən kitabın bu günkü gənclər və gələcək nəsillər üçün önəmli olduğunu vurğuladı.
Vətənimizin bütövlüyü, azadlığı, suverenliyi uğrunda canından keçən şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla anıldı. Azərbaycan himni səsləndirildi.
Söz kitabın redaktoru araşdırmaçı yazar, ədəbi təhlilçi, publisist Vaqif Osmanlıya verildi. O bildirdi ki,
mili ruh hər bir xalqın milli simasıdı. Milli simasını, milli kimlyini qoruya bilməyən xalq yaşaya bilməz. Milli kimliyi yaşadan da xalqın milli mənəvi dəyərləridir. Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi yarandığı gündən məhz milli dəyərlərimizin keşiyindədir. Azərbaycan xanımların gözəllik, yaraşıq, abır-həya, ismət rəmzi kəlağayının ölkədə və ölkəmizdən kənarda tanıdılmasında, təbliğində İctimai Birliyin sədri, şairə, publisist Güllü Eldar Tomarlının xidmətləri danılmazdır. Artıq onun dəstəyi ilə yeni ədəbi janr - kələğayı ədəbiyyatı yaranmışdır. Artıq papağın da təbliğinə başlamaq vaxtıdır. Bu məqsədlə çap olunan "Babamın papağı, nənəmin kəlağayısı" kitabında toplanan Türk kişisinin namus, qeyrət, qəhrəmanlıq rəmzi papağa və kəlağayıya aid ədəbi, tarixi yazılar gənc nəslin milli ruhda tərbiyəsində önəmli yer tutacaq.
Sonra neftçi Turan İbrahimov, Əməkdar Mədəniyyət işçisi Solmaz Kosayeva, Əməkdar jurnalist Şəmsiyyə Kərimova, qurama ustası Aybəniz Camalova, şairlərdən - Sazlı, sözlü Borçalı Cəmiyyətinin sədri Sədi Yaradanqulu, Brilyant Atəş, Güləmail Murad, Tofiq Həsrət, Sevda Səfərli, Könül İbrahimsoy, Səriyyə Dumanlı, Zakir Ağdamlı, Afət Ömür İsmayıl, Mayil Məmmədli, QHT rəhbərləri Dünya Əliyeva, Mehriban Abdullayeva, Hicran Həsənova, ziyalılarımızdan Rasim İmanov, Əli Nəsib Zərdabi, Sayalı Dadaşova milli dəyərlərimizdən, folklorumuzdan söhbət açdılar, şeirlər söylədilər.
Tədbirdə şəhid ailələri, kitabda imzası olan şair və yazıçılar, KİV nümayəndələri, QHT rəhbərləri, poeziyasevərlər iştirak etdilər.

Quramaçı Aybəniz Camalova hazırladığı "Qurama Kəlağayı" kompozisiyasını Kəlağayı Muzeyinə hədiyyə etdi və tədbir iştirakçılarının böyük marağına səbəb oldu. Bu kompozisiya Güllü Eldar Tomarlının illərlə topladığı istifadəyə yararsız kəlağayıların naxışlarını qorumaq məqsədi ilə hazırlanıb.
Sonda şəhid Zaur İsmayılzadənin anası Sevil xanım Hüseynovanı tədbir iştirakçıları ayaq üstə dinlədi. Şəhidlərimizin yad edilməsi, Azərbaycan himni ilə başlayan möhtəşəm tədbir iştirakçılarının ifası ilə "Qarabağ" mahnısı ilə tamamlandı.

Xocalı şəhərinə növbəti köç oldu - FOTO

Aprelin 28-də səhər saatlarında yola salınan növbəti köç karvanı Xocalı şəhərinə çatıb.

Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən verilən məlumata görə, 33 ailə olmaqla, 137 Xocalı sakini öz yurduna qovuşub.
Köç karvanı respublikanın müxtəlif ərazilərində yataqxana, sanatoriya, yarımçıq tikililər və inzibati binalarda müvəqqəti məskunlaşmış ailələrdən ibarət olub. Xocalıya köçən ailələri Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidməti publik hüquqi şəxsin icraçı direktoru Telman Kərimli qarşılayıb. O, çıxışında bu günün tarixi və qürurverici gün olduğunu deyib.Bildirib ki, uzun illər boyu həsrətində olduğumuz doğma Xocalıya növbəti köçün gerçəkləşməsinə şahidlik edirik. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən "Böyük Qayıdış" proqramı çərçivəsində doğma torpaqlarımıza geri dönüşümüz reallığa çevrilir. Bu təkcə ailələr üçün deyil, bütün Azərbaycan xalqı üçün böyük sevinc və qürurdur. Çünki Xocalının dirçəlişi, burda həyatın yenidən canlanması bir zamanlar işğal altında olan torpaqlarımızda bu gün üçrəngli bayrağımızın dalğalanması, dövlətimizin gücünün və xalqımızın əzminin bariz nümunəsidir. Siz doğma torpaqlara qayıdaraq tarix yazırsınız. Bugünkü köç yalnız bir köç deyil, həm də yenidən qurulacaq, çiçəklənəcək Xocalının başlanğıcıdır. "Böyük Qayıdış" dövlət proqramı çərçivəsində işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə böyük tikinti quruculuq işləri də həyata keçirilir. Köç prosesi Xocalının Ballıca kəndində də mərhələli şəkildə aparılır. İndiyədək Xocalı şəhərində 85 ailənin, yəni 341 nəfərin, Xocalının Ballıca kəndində isə 157 ailə, 743 nəfərin daimi məskunlaşması təmin edilib.

Nağıldan gerçəkliyə uşaq sevgisi: Dürrə Rzayeva ilə Müsahibə

Azərbaycan Respublikasında 2025-ci ilin “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 28 dekabr 2024-cü il tarixli Sərəncamını nəzərə alaraq, əsas fəaliyyət istiqaməti uşaq hüquqlarının təmin olunması, onların pozulmuş hüquq və azadlıqlarının bərpa edilməsi, həmçinin təhsilə olan maraqlarının artırılması ilə bağlı mövcud problemlərin həllinə dəstək göstərilməsini daim diqqətdə saxlayan “Uşaqların Gələcəyi Naminə” İctimai Birliyinin həyata keçirdiyi “Biri vardı, biri yox: nağıldan gerçəkliyə” layihəsinin ilk qonağı ”Dəniz Uşaq Baxça”sının təsisçisi Dürrə xanım Rzayeva oldu. Dürrə xanımla müsahibəni sizlərə təqdim edirik.
Valideynləri ən çox narahat edən nədir?
Uşağın sağlamlığını qorumaq çox vacibdir. Bu, hər bir valideynin düşünülmüş qayğısı olmalıdır. Uşaqlar normal və sağlam şəkildə qidalanmalı, sağlamlığın tələblərinə uyğun şəraitlə təmin olunmalıdırlar. Ona görə də ilk növbədə valideynlər qidalanma ilə maraqlanırlar. Həftəlik menyu ilə tanış olurlar, əti, yağı hardan aldığımızı soruşurlar. Daha sonra müəllimələr və tərbiyəçilər haqqında, onların təcrübələri ilə bağlı məlumat alırlar. Uşaqlarla necə davrandıqlarını öyrənməyə çalışırlar. Bununla bərabər həftəlik tədris proqramı ilə də tanış olurlar. Təbii ki, baxçanın ümumi şəraiti ilə tanışlıq valideynləri qane edirsə, o zaman övladlarını bizə etibar edirlər.
Hansı daha çətindir: uşaqlarla xoş münasibətdə olmaq ya valideynlərlə?
Mənim üçün uşaqlarla xoş münasibətdə olmaq heç də çətin deyil. Çünki mən uşaqları çox sevirəm. Hər sabah işə çatan kimi çantamı otağa atıb həmən qruplara keçirəm. Bir-bir bütün uşaqları öpürəm və onlardan gələn enerji axınını hiss edirəm ki, onlar da məni necə sevirlər. Ümumiyyətlə gələcəyimiz olan uşaqlara qayğıkeş münasibət, onların problemlərinə həssas yanaşmaq xalqımızın əsrlər boyu qoruyub yaşatdığı milli-mənəvi dəyərlərdən biri, dövlətimizin uşaq siyasətinin təməl daşıdır. Valideynlərə gəldikdə isə onlarla da xoş münasibəti tez bir zamanda qurub, çox da yaxşı anlaşırıq. Çünki ailələr və baxça arasında qarşılıqlı münasibətlərin artıq kifayət qədər böyük təcrübəsi var. Zaman çox dəyişib, yeni təcrübələr, yeni paradiqmalar, o cümlədən valideynlərin dəyişməsi onların rolunun artmasına səbəb olmuşdur. Valideynlər uşaqların təhsilinə indi daha çox təsir göstərir, bununla çox maraqlanır, uşaqları yönəltməyə çalışırlar. Ona görə valideynlərlə münasibətlərin əhəmiyyəti artmışdır.
Uşaqların məktəbə hazırlığının təmin edilməsi üçün nəyə ilk növbədə diqqət yetirmək lazımdır?
İlk növbədə müəllimənin qrupu ələ alması, toparlması çox vacibdir. Bizim müəllimələrimiz pedaqoji təhsilli, təcrübəli və bu sahə üzrə müxtəlif təlim və seminarlarda iştirak edib uğur qazanmış kadrlardır. Yəni onlardan istədiyimz nailiyyətləri ala biliriq. Bizim baxçadan məzun olan uşaqlar istər dövlət, istərsə də özəl məktəblərə imtahandan uğurlu nəticə alanda valideynlər gəlib bizə çox təşəkkür edirlər. Çünki həmin uşaqlar əlavə olaraq hər hansı bir hazırlığa getmədən bu uğuru əldə edirlər. Bununla bərabər, müxtəlif ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, uşaqların tərbiyəsində və dərslərinin hazırlığında problemləri həll etmək ailənin iştirakı ilə daha asan başa gəlir. Eyni zamanda ailələrlə birlikdə daha ciddi uğurlara imza atmaq mümkündür. Uşaqların dəyərlər sisteminin yaranmasında, ehtiyac və motivlərinin istiqamətlənməsində, dünyagörüşünün təməlinin qoyulmasında, sosiallaşmasında, insana, vətənə, tarixə və mədəni irslərə münasibətinin formalaşmasında ailə mühitinin ciddi rolu var. Ailə hər zaman uşaqların intellektual inkişafında təsirli rola sahibdir.
Valideynlərdən ayrılmaq istəməyən uşağın baxşaya cəlb edilməsinin ən əlverişli üsulu hansıdır?
Doğrusu bizim baxçaya gələn elə bir uşaq yoxdur ki, valideynindən ayrılmaq istəməsin. Hətta valideynlər bizə söyləyir ki, istirahət günləri belə uşaqlar paltarlarını götürüb qapının qarşısında dayanıb bizə baxçaya apar deyirlər. Bəzi uşaqlar təzə gələn vaxt hardasa üç ya dörd gün çətinlik çəkirlər. Biz də əlimizdən gələn qədər çalışmışıq ki, bu müddət uzun olmasın və uşaqlar əziyyət çəkməsin. İstisna hallar olub ki, belə bir durum bir həftə, ən uzağı bir ayı əhatə edib. Şükürlər olsun ki, biz bu mənada çox əziyyət çəkmirik. Müəllimlərimizin, tərbiyəçilərimizin uşaqlarla peşəkar davranışları sayəsində bu durumu tezliklə atlatırıq. Onlara sevgi və qayğı ilə elə qucaq açırıq ki, evə getmək saatı gələndə belə burdan ayrılmaq istəmirlər. Tədris müddətində keçirilən dərslər, intellektual oyunlar, gəzintilər, masterclasslar və tədbirlər onları bu qədər xoşbəxt edir. Uşaqlar gülüşü ilə güldürən, göz yaşları ilə ürəkləri sızladan, saf baxışları ilə düşündürən, qucaqları isidən, sevildikcə sevilən fidanlardır. Uşaq ailənin, xalqın, dövlətin ən qiymətli sərvətidir. Bu qiymətli sərvəti fiziki və mənəvi cəhətdən sağlam, cəmiyyətə faydalı vətəndaş, vətənə sadiq övlad kimi böyütmək nə qədər çətin olsa belə o qədər də şərəflidir.
Uşaqların gün ərzində qidalanmasında valideynlərin istəyini nəzərə alırsınızmı?
Əlbəttə ki, nəzərə alırıq. Elə uşaqlar var ki, şorbanı sevmədiyi üçün valideyni deyir mənim uşağıma qətiyyən şorba verməyin. Və yaxud allergiyası olan, səhhətində bu və ya digər narahatçıığı olan uşaqlar da var ki, biz onların qidalanmasına nəzarət edirik. Müxtəlif yeməkləri və meyvələri onlardan uzaq tuturuq. Onu da sizə deyim ki, məhz səhhəti ilə deyil, müxtəlif kaprizlərdən dolayı şorba və ya bir sıra yeməkləri, meyvələri evdə yeməyən uşaqlar burda həmyaşıdları ilə bərabər həmin qidaları sevə-sevə yeyirlər. Biz də telefonla çəkib valideynlərinə göndəririk ki, evdə yemədiklərini baxçada necə bəh-bəhlə yeyirlər. İnanın biz o zaman çox sevinirik. Sevinirik ona görə ki, valideynlər övladlarının qidalanması baxımından arxayın olurlar. Həm də ona görə sevinirik ki, uşaqları hər mənada razı salmaq baxçamızın ümumi kollektivinin uğurudur. Kollektivimizin ən başlıca prinsipləri uşaqlara və valideynlərə xeyirxah münasibət göstərməkdir. Valideynlərə baxçanın ümumi kollektivi ilə həmfikir və eyni məqsəd üçün çalışdığımız müttəfiq kimi baxırıq. Onlarla sistemli iş quraraq çağdaş tendensiyaları və yenilikləri birlikdə öyrənib tətbiq etməyə can atırıq.
Sizcə baxça tərbiyəçisi ilk növbədə hansı xüsusiyyətlərə malik olmalıdır?
Baxça tərbiyəçisi əslində çox çətin və məsuliyyətli bir peşədir. Onlar işlərinin peşəkarı olmaqla bərabər, həm də çox yaxşı insan olmalıdırlar. İlk növbədə uşaqları sevməli və o sevgini də uşaqlara içdən aşılamalıdırlar. Hər bir uşağın fərqli cəhətlərini, özəlliklərini bilməli və ona görə davranmalıdırlar. Bu mənada valideynlərlə məsləhətləşmək, onlara əsl partnyor kimi yanaşmaq lazımdır. Müəllimələr və tərbiyəçilər valideynlərlə məsləhətləşərək nəyisə həll etməyə həmişə ehtiyac duyublar. Ona görə tərbiyəçilər valideynlərin komponentliyini, uşaq-valideyn münasibətlərində seçdiyi üslubu və baxçadan gözləntilərini öyrənməyi bilməlidirlər. Uşaqların mədəni səviyyəsi, ictimai dəyərlərə sayğısı, şəxsi motivasiya və əzmi də ailədən birbaşa asılıdır. Valideynlər təhsil sisteminin vacib halqasına daxildir. Məhz onların köməyi və iştirakı ilə ailənin təsirini müsbətə doğru və daha yüksəyə çatdırmaq olar. Ona görə də baxça və müəllim, tərbiyəçi üçün valideynin etimadını qazanmaq, onları müttəfiqə çevirmək çox vacibdir. Müəllimlər və valideynlər həm də uşaqların əxlaqi tərbiyəsində tərəfdaş olmalıdırlar. Çünki uşağı şəxsiyyət kimi formalaşdırmaq kimi ümumi bir vəzifəni yerinə yetirirlər. Bu baxımdan valideynlərlə əlaqənin möhkəmlənməsinə can atmalı, uşaqların uğurları və uğursuzluqları barədə valideynlər üçün müntəzəm hesabatlar tərtib etməlidirlər.
Təcrübə mübadiləsi baxımından digər baxçalarla əlaqə qurursunuzmu?
Düzünü desəm ki, bir baxçayla əlaqə yaratdıq və müəyyən bir dönəm ərzində müşahidə etdik ki, biz bu baxçanın hər hansısa bir təcrübəsindən faydalana bilmirik. Əksinə, onlar bizim kobud dildə desək ideyalarımızı təkrarlayırlar. Məhz bu səbəbdən yenidən hər hansısa bir baxça ilə sıx münasibətdə olmuruq. Daha çox çalışırıq ki, beynəlxalq təcrübələrdən yararlanaq. Bu mənada baxçamızın SMM-i ilə bərabər, bütün kollektivimiz müxtəlif ölkələrin uşaq baxçalarının sosial şəbəkələr üzərindən səhifələrini incələyir və diqqətimizi çəkən maraqlı fəaliyyətləri kollektivin köməkliyi ilə birlikdə öz baxçamızda tətbiq etməyə çalışırıq. Təbii ki, büdcəmizi aşmayan, maddi durumumuzun yetdiyi qədər maraqlı ideyaları reallaşdırmaqla gələcəyimiz olan uşaqları xoşbəxt etmək istəyirik. Uşaqları yaxşı böyütməyin ən yaxşı yolu onları sevindirməkdir.
Necə düşünürsünüz, uşaq baxçalarının müəllimələri və tərbiyəçilərinin ixtisaslarının artırılması üçün xüsusi kursların təşkili vacibdirmi?
Bəli, ixtisas artırılması istiqamətində kurslar mütləqdir. Doğrudur, biz baxçamıza peşəkar kadrları cəlb etmişik. Ancaq yenə də, davamlı olaraq hər bir kadrın öz üzərində çalışması, bu kimi kurslara getmələri vacibdir. Məsələn biz kadr seçimində hər hansı bir yaş məhdudiyyəti müəyyənləşdirməmişik. Yaşından asılı olamayaraq peşəsini sevən, öz üzərində çalışan, baxçanın müəyyən etdiyi proqramdan kənara çıxıb özlərinin də digər kurslardan, seminarlardan əldə etdikləri biliklərini uşaqlara aşılayan kadrlara üstünlük veririk. Uşaqların zehninin inkişafına müsbət təsir göstərən maraqlı oyunları, yarışmaları və digər yenilikləri gətirən kadrlarımız var ki, onlar hətta müxtəlif tamaşalardan maraqlı səhnəciklər qurub uşaqlarla bərabər rola girirlər. Müxtəlif obrazları canlandırıb onlarla bir səhnəni paylaşırlar. Hətta bu yaxınlarda yenə bir neçə maraqlı səhnəciklər hazırlayıb “Qocalar evi”ndə görüş keçirib, uşaqlarla birgə onların üzündəki gülüş oldular. İnanın ki, biz çıxanda yaxınlaşıb hələ sizdən doymamışıq, bəlkə hələ getməyəsiz deyirdilər. Cəmiyyətin həssas və kövrək təbəqəsi olan qocalarla görüşlərin təşkilində məqsədimiz uşaqlarda yaşlı nəsilə qarşı sevgi və qayğı göstərməyi öyrətmək və onları xeyixah əməllərə həvəslindirməyə çalışmaqdır. Çünki yüksən ünsiyyət və demokratiklik, sevgi və dəstək, tələb və qadağalar birləşərək çalışqan, möhkəm xarakterli, intizamlı, mehriban, bir sözlə xoşbəxt uşaqların formalaşmasına gətirib çıxarır. Bundan əlavə “Milli Aviasiya Akademiyası”, “Xətai Rayon Polis İdarəsi”, “Müharibə və əmək əlilləri üçün pansionat”, “Dövlət Sərhəd Xidməti Akademiyası“, “Qarabağ İdman Klubu”, Qadın və Uşaq Sığınacaq”larında uşaqlarla bərabər görüşlər keçirib, bir sıra nəzərdə tutduğumuz layihələri rellaşdırıb və o layihələr istiqamətində sosial çarxlar hazırlayıb baxçamıza məxsus səhifələr üzərindən yayımlamışıq. Ən böyük məqsədimiz odur ki, gələcəyimiz olan uşaqlar yaşadıqları torpağın, vətəndaşı olduğu ölkənin mənafeyini böyüyəndə müdafiə etməyi bacarsınlar. Hamımız uşaqlarımızın gələcək taleyi üçün məsuliyyət daşıyırıq. Məsuliyyət daşıyırıq ona görə ki, bu gün qayğısız böyüyən uşaqlarımız sabah Vətənin, millətin, xalqın gələcəyi üçün laqeyd olmasınlar.
Fotolar

Növbəti köç karvanı Həsənriz kəndinə çatdı- FOTO,

Bu gün respublikanın müxtəlif şəhər və rayonlarından yola salınan növbəti köç karvanı Ağdərə rayonunun Həsənriz kəndinə çatıb. Yeni köçürülən ailələrə mənzillərin açarları təqdim olunub.

Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidmətinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən verilən məlumata görə, tədbirdə çıxış edən Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocalı rayonlarında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi nümayəndəsinin müavini Səbuhi Qəhrəmanov bildirib ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə bu gün geniş tikinti-bərpa işləri aparılır. Bu ilin sonuna qədər əhalinin qayıdışı nəzərdə tutulmuş 24 tarixi Azərbaycan kəndlərinin 16-sında hazırda tikinti- bərpa işləri həyata keçirilir, digər 8 yaşayış məntəqəsində isə layihələndirmə işləri aparılır. Bu günə qədər Xankəndi şəhəri, Ağdərə və Xocalı rayonları ərazisində 7 yaşayış məntəqəsində ümumilikdə 12 minə yaxın əhalinin daimi məskunlaşması təmin olunub. Bu mərhələdə isə Ağdərə rayonunun Həsənriz kəndinə daha 20 ailə - 68 nəfər köçürülüb. Bununla da Həsənriz kəndində 90 ailənin, 306 nəfərin daimi məskunlaşması təmin edilib.